طبیـعت و عناصـر منظر در فرهـنگ و هنـر ساسانـی

ساسانیان پارسی‌نژاد که وارث تمدن و هنر اشکانی و هخامنشی بودند حدود 5 قرن بر سرزمین ایران حکومت کرده و آثار بی‌شماری از معماری، نقش‌برجسته، نقاشی، پارچه‌بافی، ظروف، اشیای فلزی و شیشه‌ای، جنگ‌افزار و سکه‌های ارزشمندی به‌جهت نقش و نگارهای نمادین و خط‌نگاره‌های‌ پهلوی خلق کردند که شماری از آن‌ها بر‌جای مانده است. هنر ساسانی، هنر «نوین ایرانی» است که سنت‌های پیشین را در خود دارد و با منظره‌سازی‌های باشکوه و بی‌نظیر در‌قالب نیایشگاه، کاخ، شکارگاه، پردیس ایرانی یا همان بهشت زمینی را در تاریخ معماری جهان ثبت نموده است. هنر ساسانی با تکیه ‌بر باورهای طبیعت‌گرا و اعتقاد به ایزدان مهر و اناهیتا و کیش زرتشت در گستره‌های وسیع از فارس تا تیسفون، کرمانشاه، سیستان و آذربایجان شکل‌گرفته و در شاخه‌های مختلف هنری آثار ارزشمندی از آن برجای مانده است.‌ اکثر آثار معماری این دوران شامل نیایشگاه، کاخ، شکارگاه و حدود 34 سنگ‌نگاره، در جوار عناصر طبیعی مانند کوه، آب و درخت بنا شده‌اند. ساسانیان را می‌توان بزرگ‌ترین ‌منظره‌سازان تاریخ ایران دانست؛ چنانکه آثار معماری نیایشگاهی، کاخ و شکارگاه، و هم‌چنین سنگ‌نگاره‌های آنان بر سینه کوه و صخره‌ها گواه این ادعاست.